Gest wskazywania palcem
Komunikacja niewerbalna, zdaniem wielu naukowców jest podstawą do rozwoju mowy u dziecka. Zanim dziecko opanuje słowa, wyraża swoje potrzeby za pomocą gestów: podnosi rączki do góry, kiedy chce być wzięte na ręce, sięga po przedmiot, który chce dostać, odpycha rączką rzecz, która mu się nie podoba i wreszcie wskazuje palcem wskazującym. Warto zauważyć, że dzieci używają gestykulacji tylko jeśli w pobliżu jest druga osoba. Oznacza to, że rozumieją istotę komunikacji.
Gest wskazywania palcem dla dziecka pełni 4 funkcje:
- Wyraża prośbę „daj mi to”,
- Odpowiada na pytanie dorosłego „gdzie jest konik? – dziecko pokazuje na właściwy obrazek, tak jakby mówiło „o, tutaj jest”,
- Zwraca uwagę dorosłego na coś, co go zainteresuje „mamo spójrz! Leci samolot”,
- Pyta dorosłego „Co to jest?”.
Dziecko, które posługuje się gestem wskazywania jest gotowe, aby móc uczyć się języka i posługiwać słowami. To, na co wskazuje dziecko jest ważne zarówno dla niego, jak i dla dorosłego, który odbiera ten sygnał, więc można mówić tutaj o tzw. polu wspólnej uwagi.
Przyczyną braku gestu wskazywania palcem może być: słaba sprawność manualna dłoni, brak motywacji do używania go, nadmierny dostęp do multimediów u małych dzieci, zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), lub inne całościowe zaburzenia czy opóźnienia rozwoju.
Wskazywanie palcem u prawidłowo rozwijającego się dziecka powinno pojawić się około 9 miesiąca życia. Niepokojącym sygnałem dla rodzica może być brak gestu wskazywania palcem u rocznego malucha. Wtedy należy bacznie obserwować inne umiejętności dziecka (mowę, rozumienie mowy, reagowanie na dźwięki, czy kontakt wzrokowy) oraz skonsultować się z logopedą, bowiem brak gestu wskazywania może oznaczać problemy z rozwojem mowy.
Jak rodzic może stymulować gest wskazywania palcem u swojej pociechy?
- Na początek pokazuj dziecku różne przedmioty, które są w zasięgu jego wzroku np. piłkę leżącą na podłodze, misia na łóżku lub części swojej twarzy (nos, usta, policzki).
- Wzmocnij mięśnie dłoni malucha. Masuj jego rączki, każdy palec oddzielnie od dołu do góry. Głaskaj dłonie, ściskaj, pocieraj rzeczami o różnych fakturach (miękkich, szorstkich, suchych i mokrych) oraz baw się w zabawy paluszkowe.
- Naturalną motywacją do używania palca wskazującego jest malowanie farbami za pomocą palców, wciskanie przełączników, czy ugniatanie plasteliny, dlatego zaangażuj dziecko w takie zabawy.
- Jeśli u dziecka występuje gest sięgania całą rączką, możesz próbować przekształcić go we wskazywanie palcem. Weź rączkę dziecka i delikatnie wyciągnij jego palec. Dopiero potem daj mu przedmiot, który chciało dostać.
- Uświadom dziecku, że palec wskazujący jest ważny. Możesz w tym celu nakleić mu naklejkę na palec, założyć pacynkę lub specjalne gumowe nakładki w kształcie węży czy innych zwierzątek (do kupienia w każdym sklepie z zabawkami). Dziecko mając coś na palcu zainteresuje się nim. Będzie go wyciągać, machać nim lub próbować zdjąć daną rzecz – w ten sposób zwraca uwagę na palec.
- Zaopatrz się w zabawki z dziurkami, do których dziecko będzie mogło wkładać palec. Początkowo musisz mu pokazać jego rączką jak to zrobić. Prostą alternatywą zabawek będzie duża kartka z wyciętymi dziurkami. Dla urozmaicenia zabawy możesz łapać palec dziecka od spodu kartki, za każdym razem gdy go włoży, lub wydawać zabawny odgłos.
- Dawaj dziecku wybór. Pokaż mu dwie zabawki (jedną lubianą, drugą nielubianą) i zaczekaj, po którą sięgnie. Wtedy ułóż rączkę dziecka w gest wskazywania palcem i w nagrodę daj zabawkę.
- Podczas oglądania książeczki z maluchem, często pytaj go „gdzie jest pies?, gdzie auto?…” i kieruj paluszek dziecka na odpowiedni obrazek.
Nauka gestu wskazywania palcem może potrwać od 2-3 tygodni do nawet kilku miesięcy. Wszystko zależy od przyczyny braku wskazywania, indywidualnych możliwości rozwojowych dziecka oraz ilości stymulacji.
Bibliografia:
- Bielenda-Mazur E., Siudak A., Gest wskazywania palcem w świetle doniesień neurobiologicznych, Logopedica Lodziensia, Nr3, 2019.
- Rogers S., Dawson G., Vismara L., Metoda wczesnego startu dla dziecka z autyzmem (ESDM), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2015.
Oprac. mgr Magdalena Chomiuk
Dodano: 7 grudnia 2020, do kategorii Bez kategorii, Blog