PON-PT: 09:00 - 20:00
SOB: 09:00 - 16:00, ND: - nieczynne

ul. Stefana Okrzei 10
05-300 Mińsk Mazowiecki

Dla osób niemających wykształcenia medycznego lub audiologicznego termin „zaburzenia przetwarzania słuchowego” jest nie znany.

Według oficjalnej definicji ASHA, zaburzenia przetwarzania słuchowego (ang. auditory processing disorder, APD) są to nieprawidłowości w przetwarzaniu słuchowym na poziomie neuronalnym nie wynikające z zaburzeń funkcji

poznawczych i językowych (ASHA, 2005). W praktyce oznacza to zaburzenia w działaniu ośrodkowej części układu słuchowego w mózgu. Trzeba podkreślić, że w takim wypadku słuch działa prawidłowo. Problem występuje dopiero w mózgu, który nie potrafi odróżnić pewnych dźwięków, które wysyła do niego ucho.

Jakie są najczęstsze przyczyny centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego?

Obecnie mówi się, że coraz więcej dzieci ma problem z percepcją słuchową lub ma zaburzenia przetwarzania słuchowego. Wynika to stąd, że żyjemy w społeczeństwie wysokich technologii, a dzieci od najmłodszych lat mają dostęp do telefonu, tabletu, gier i Internetu. Nadmierna stymulacja bodźcami słuchowymi i wzrokowymi (gry, telewizja, internet) sprawia, że mózg dziecka przekracza swoje możliwości przetwarzania tych informacji, co z kolei negatywnie wpływa na rozwój mowy i obniża koncentrację uwagi. Do zaburzeń przetwarzania słuchowego może przyczyniać się również krótszy czas, który rodzice poświęcają na rozmowę i zabawę ze swoimi pociechami. Rozmowy bowiem doskonalą umiejętności utrzymania uwagi na dłuższych wypowiedziach i zrozumienia ich treści, uczą formułowania myśli i ich ekspresji oraz doskonalą odczytywanie ładunku emocjonalnego wypowiedzi.

Zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą być również wynikiem tzw. deprywacji słuchowej, do której dochodzi, gdy przez miesiące a nawet lata, kiedy obecny jest niewielki niedosłuch spowodowany zaburzeniami w części obwodowej narządu słuchu. Najczęściej jest to wynik przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Również zbyt późne lub niewłaściwe protezowanie ubytków słuchu aparatami słuchowymi może mieć podobne następstwa.

Niekorzystny wpływ na możliwości przetwarzania informacji w mózgu i koncentracji uwagi ma również niedotlenienie w czasie snu najczęściej z powodu przerośniętego migdałka gardłowego.

Do zaburzeń przetwarzania słuchowego u dziecka może dojść również podczas życia płodowego lub porodu, kiedy następuje niedotlenienie mózgu (z powodu wylewu dokomorowego, infekcji wirusowych, cytomegalii, toksoplazmozy, wcześniactwa czy wysokiego poziomu bilirubiny), a w konsekwencji powoduje to mikrouszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.

Szacuje się, że w populacji dziecięcej APD ma jedna trzecia dzieci z dysleksją rozwojową i połowa dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce. Objawy APD obserwuje się również u co drugiego dziecka ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju językowego. Wspomniane zaburzenia występują dwukrotnie częściej u chłopców. Problemy z przetwarzaniem słuchowym mogą zaburzać prawidłowy proces uczenia się za pomocą słuchu i skutkować obniżonymi wynikami szkolnymi.

Zaburzenia przetwarzania słuchowego możemy podejrzewać u dziecka, które:

  • ma trudności z rozumieniem mowy w pomieszczeniach o dużym pogłosie np. w klasie,
  • myli podobnie brzmiące wyrazy,
  • ma problemy z określeniem kierunku, z którego dobiega dźwięk,
  • ma problemy w dłuższym utrzymaniu uwagi na zadaniu wymagającym słuchania, zwłaszcza w przypadkach obecności bodźców rozpraszających,
  • ma trudności ze rozumieniem złożonych poleceń lub przyswojeniem treści dłuższej wypowiedzi lub opowiadania,
  • ma zaburzenia rozwoju mowy (opóźniony rozwój mowy lub trudności artykulacyjne),
  • szybko się męczy podczas zadań wymagających utrzymania koncentracji uwagi,
  • szybko się rozprasza,
  • ma problemy z nauką czytania i pisania,
  • ma objawy nadwrażliwości słuchowej (reaguje lękiem na dźwięki, zatyka uszy przy głośniejszych dźwiękach),
  • ma trudności z zapamiętaniem tego, co ktoś mówi,
  • często prosi o powtórzenie wypowiedzi,
  • nie potrafi określić skąd dobiega dźwięk.

Częstą konsekwencją zaburzeń przetwarzania słuchowego u dziecka, są trudności w nawiązywaniu relacji społecznych czy funkcjonowaniu emocjonalnym. W literaturze, dzieci z APD są określane jako nieśmiałe, wycofane, o niskim poczuciu własnej wartości, które mają trudności z komunikowaniem się.

Diagnoza APD

Jak dotąd nie opracowano jeszcze obiektywnych metod diagnostycznych ani terapeutycznych CAPD. Diagnozę zwykle przeprowadza audiolog, który posługuje się testami elektrofizjologicznymi i behawioralnymi. Ważną rolę w tym procesie odgrywa również logopeda i psycholog, a czasem nawet neurolog lub psychiatra.

Należy zaznaczyć, że CAPD nie jest jednostką chorobową. Dzieci poddawane diagnozie pod tym kątem powinny mieć co najmniej 7 lat, ponieważ funkcje słuchowe, które należy zbadać, przed 7 rokiem życia są jeszcze nie dojrzałe (nieukształtowane).

Problemem dla diagnostów jest podobieństwo objawów CAPD z ADHD, trudnościami w nauce, czytaniu, pisaniu i zaburzeniami językowymi. Bardzo często zaburzenia przetwarzania słuchowego współwystępują z dysleksją, autyzmem i ADHD.

Jak wygląda terapia centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego?

Opiera się ona na trzech filarach:

  1. Poprawa środowiska akustycznego w szkole, poprawa jakości słyszanej mowy.

Polega to na wyeliminowaniu szumów w klasie i zastosowanie specjalnych urządzeń (system FM), który pozwala dziecku słyszeć przez słuchawki głos nauczyciela.

  • Bezpośrednia interwencja terapeutyczna, czyli tzw. trening słuchowy, którego celem jest poprawa sprawności wyższych funkcji słuchowych w oparciu o plastyczność układu nerwowego.

Istnieją programy treningu słuchowego, które maja postać gier, w których dziecko bierze aktywny udział, a jego zadaniem jest odpowiednio szybka reakcja na dany rodzaj dźwięku. Do takich metod treningowych należą: Metoda Tomatisa, Metoda Warnkego, Trening Słuchowy Johansena, Neuroflow i inne.

W programach tych zawarto ćwiczenia:

• różnicowania fonemów modyfikowanych komputerowo,

• różnicowania głośności, wysokości, długości

dźwięków,

• lokalizacji dźwięków,

• percepcji czasu,

• słyszenia rozdzielnousznego,

• uwagi słuchowej,

• zawierające elementy treningu muzycznego,

• rozumienia mowy w szumie/hałasie.

  • Terapia pedagogiczna i psychologiczna, która może pośrednio poprawiać sprawność uczenia i komunikowania się dzieci z CAPD.

Jeśli jako rodzic, lub nauczyciel zauważasz wymienione wyżej trudności w funkcjonowaniu u swojego dziecka/ucznia możesz rozważyć udanie się do lekarza audiologa na pogłębioną diagnozę pod kątem centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego. Wykluczenie lub potwierdzenie CAPD pozwoli na zastosowanie odpowiedniej terapii i szybsze efekty.

Bibliografia:

  1. Senderski A., Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci [w:] Otolaryngologia 2014, 13(2), 77-81.
  2. De Ines M., ASD a niedosłuch, neuropatia słuchowa i centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego – zależności, współwystępowanie, różnicowanie [w:] Diagnoza i terapia logopedyczna małego dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD), wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2020.
  3. Kurkowski Z.M., Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013.

Oprac. mgr Magdalena Chomiuk

Dodano: 27 stycznia 2021, do kategorii Blog