PON-PT: 09:00 - 20:00
SOB: 09:00 - 16:00, ND: - nieczynne

ul. Stefana Okrzei 10
05-300 Mińsk Mazowiecki

Autyzm czy opóźniony rozwój mowy?

 

Wielu rodziców zastanawia się, dlaczego ich dziecko w wieku 2-3 lat nie mówi lub mówi bardzo niewiele. Szeroki dostęp do informacji z mediów powoduje, że opiekunowie sugerują się nimi, zamiast poszukać odpowiedzi u specjalisty. Zasiewa to w nich nie potrzebny niepokój, a ich dzieciom odbiera cenny czas na jak najszybsze rozpoczęcie terapii.

Na co w takim razie zwrócić uwagę, aby odróżnić zaburzenia ze spektrum autyzmu od opóźnionego rozwoju mowy (ORM)?

Pierwszym wyznacznikiem jest kontakt wzrokowy. Dziecko z autyzmem od początku ma trudność z patrzeniem na twarz rodzica, a w szczególności z patrzeniem w oczy. Dziecko z ORM nie będzie miało problemu z wymianą spojrzeń. Będzie chętnie poszukiwało wzroku drugiej osoby.

Drugim kryterium jest gest wskazywania palcem. U dzieci prawidłowo się rozwijających pojawi się on około 9 miesiąca. Opóźnienie rozwoju mowy nie wpłynie na czas wystąpienia tego gestu. W przypadku autyzmu gest wskazywania palcem nie występuje, czasem jest zastępowany gestem sięgania z użyciem całej rączki.

Zdolność do naśladowania. Dziecko mające ORM nie będzie miało kłopotu z naśladowaniem klaskania, podskoków, machania czy robienia min. Dziecko autystyczne zaś, samodzielnie nie wykona próby naśladowania.

Rozwój mowy w obu zaburzeniach jest nieprawidłowy, lecz charakteryzują go pewne różnice. W przypadku autyzmu mowa rozwija się nieharmonijnie, występują częste regresy (dzieci tracą nabyte wcześniej słowa), a trudności nasilają się przed 3 rokiem życia. W opóźnionym rozwoju mowy nie ma wyraźnego nasilenia, ani regresu. Język od samego początku rozwija się powoli i nieprawidłowo.

Jeśli jednak mowa zaczyna pojawiać się, zarówno w autyzmie, jak i w ORM charakteryzują ją pewne trudności. Dziecko z ORM myli głoski, zamienia ich kolejność w wyrazie, sepleni, ale używa prawidłowej intonacji. Dziecko z autyzmem mówi monotonnie, mechanicznie, nie używa prozodii. W obu zaburzeniach występują trudności gramatyczne. Jedynie w przypadku autyzmu, dziecko może automatycznie powtarzać zasłyszane wcześniej słowa/zdania (echolalia).

Rozumienie mowy, w przypadku ORM najczęściej jest zachowane. Dziecko wykonuje proste polecenia („daj”, „połóż”, „chodź”), reaguje na imię, wskazuje rzecz, o którą pytamy. W przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu będą występować trudności z rozumieniem mowy. Dziecko może wydawać się „głuche” na to, co do niego mówimy, nie zareaguje na imię, nie wykona polecenia.

Kolejnym ważnym wyznacznikiem jest kontakt z otoczeniem. Dziecko autystyczne nie dąży do kontaktów towarzyskich, a rodziców traktuje jedynie jako źródło zaspokojenia swoich potrzeb (nakarmienia, wykąpania, podania zabawki). Dziecko z opóźnionym rozwojem mowy nawiązuje prawidłowe kontakty z otoczeniem, okazuje emocje w stosunku do rodziców, chętnie się przytula, lubi być głaskane czy łaskotane.

Zabawa. Normalne jest, że 2-latek lubi bawić się układając klocki, wkładając kołeczki do dziurek itp. Niepokojące się, kiedy dziecko zamiast używać zabawek zgodnie z ich przeznaczeniem, nadmiernie się im przygląda lub segreguje. Dzieci autystyczne zamiast jeździć samochodzikami będą obserwowały kręcące się kółka lub ruchome drzwi. Będą preferować zabawy samotne. Nie wejdą spontanicznie w etap zabaw symbolicznych (udawanych). Dziecko z opóźnionym rozwojem mowy będzie bawiło się zabawkami zgodnie z ich przeznaczeniem, będzie chętnie zapraszało innych do swoich zabaw, a po drugim roku życia zacznie wchodzić w okres zabaw udawanych (będzie udawało, że lalka je, zabawkowy telefon dzwoni, a kartonowe pudło może być autem).

Na koniec warto zaznaczyć, że wymienione objawy nie stanową pełnej diagnozy i nie zastąpią wizyty u specjalisty. Autyzm, chociaż ma swoje kryteria diagnostyczne, nie musi w każdym przypadku przebiegać identycznie, podobnie jak ORM.

 

Bibliografia:

  1. Dyrla M., Zgórka A.,Alalia a autyzm. Problem diagnozy różnicowej, Biuletyn Logopedyczny nr 1–2, 2014/2015.

 

 

Oprac. mgr Magdalena Chomiuk

Dodano: 5 grudnia 2020, do kategorii Bez kategorii, Blog